تشخیص آلزایمر در سالمندان، علی‌رغم پیشرفت‌هایی که در حوزه پزشکی وجود داشته است، همچنان با چالش‌هایی رو به رو است. برای تشخیص این بیماری، پزشکان از روش‌ها و آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. این تست‌ها شامل بررسی سابقه پزشکی سالمند، ارزیابی شناختی، تست عصب‌شناسی، تصویربرداری و… هستند. با ترکیب و تحلیل نتایج این آزمایش‌ها، پزشکان تشخیص نهایی را ارائه می‌دهند.
بررسی سابقه پزشکی برای تشخیص آلزایمر در سالمندان
برای تشخیص آلزایمر در سالمندان، بررسی سابقه پزشکی بیمار از اهمیت بسیاری برخوردار است. پزشک متخصص طب سالمندان از بیمار سوالاتی می‌پرسد که شامل سابقه پزشکی، بررسی وضعیت روانی سالمند، بررسی تغییرات خلق و خو و رفتارهای روزمره بیمار است. همچنین، پزشک سوالاتی درباره بیماری‌های فعلی و گذشته، داروهایی که سالمند تا الان مصرف کرده است را می‌پرسد. اطلاعات جمع‌آوری شده به همراه سایر آزمایش‌ها در تشخیص بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: آزمایش‌ها و چکاپ‌های سالمندان
تست ام آر والیومتری برای تشخیص آلزایمر در سالمندان
برای تشخیص آلزایمر در سالمندان، تست ام آر والیومتری (Volumetric Mri) یکی از روش‌هایی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست تخصصی ام آر والیومتری یک روش تشخیصی است که برای بررسی دقیق میزان و حجم بخش‌های مختلف مغز در بیماران مشکوک به زوال عقل یا آلزایمر استفاده می‌شود. در این تست، سکانس‌های سه بعدی بسیار دقیق از لایه‌های مغزی تهیه می‌شود و مقادیر حجمی آن‌ها با میزان استاندارد مرتبط با سن بیمار مقایسه می‌گردد.
در تست ام آر والیومتری، حجم هیپوکامپ که یک ناحیه از مغز است و در درجه اول با حافظه مرتبط است، اندازه‌گیری می‌شود و با میزان استاندارد سنی مقایسه می‌شود. این اندازه‌گیری‌ها برای تشخیص زودهنگام بیماری آلزایمر بسیار مفید و کمک‌کننده است. با ترکیب این اطلاعات با سایر نتایج تست‌ها و ارزیابی‌های دیگر، متخصص طب سالمندان می‌تواند تشخیص بهتری را بدهد.
ارزیابی شناختی برای تشخیص آلزایمر در سالمندان
یک تست تشخیص آلزایمر در سالمندان، ارزیابی شناختی است. ارزیابی‌های شناختی شامل تست‌ها و پرسش‌هایی است که با استفاده از خودکار و کاغذ انجام می‌شود. هر کدام از این سوال‌ها امتیازی را نشان می‌دهند. این قبیل سوال‌ها و تست‌ها به ارزیابی توانایی‌های ذهنی مختلف فرد سالمند می‌پردازند. از جمله مواردی که مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- حافظه کوتاه مدت و بلند مدت: یکی از مواردی که بررسی می‌شود، حافظه کوتاه مدت و بلند مدت فرد سالمند است.
- تمرکز و دامنه توجه: بررسی میزان تمرکز و توجه سالمندان نیز یکی از مواردی است که برای ارزیابی و تشخیص آلزایمر استفاده می‌شود.
- مهارت‌های زبانی و ارتباطی: ارزیابی توانایی در استفاده از زبان، فهم جملات و به کارگیری آن‌ها از جمله مواردی است که بررسی می‌شود.
- آگاهی از زمان و مکان: بررسی دانش فرد در مورد زمان و مکان نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- توانایی‌های بینایی: ارزیابی توانایی فرد سالمند در درک و تفسیر اطلاعات بصری مورد ارزیابی شناختی قرار می‌گیرد.
نمرات این آزمون با در نظر گرفتن سطح تحصیلات سالمند بررسی و ارزیابی می‌گردد. این ارزیابی‌ها می‌توانند به متخصص طب سالمند در تشخیص آلزایمر کمک می‌کند اما هیچگاه نباید به تنهایی برای تشخیص آلزایمر مورد استفاده قرار بگیرد. نتایج این آزمون باید با سایر اطلاعات و آزمایش‌ها ترکیب شوند تا تشخیص نهایی ارائه شود.
بیشتر بخوانید: بی خوابی در سالمندان
تصویربرداری برای تشخیص آلزایمر در سالمندان
تصویربرداری یکی از روش‌هایی است که برای تشخیص مشکلات و ناهنجاری‌های قابل مشاهده مثل سکته مغزی یا تومورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته، اخیرا برنامه‌های تصویربرداری جدیدی توسعه یافته‌اند که می‌توانند به پزشکان در تشخیص بیماری آلزایمر کمک کنند. این برنامه‌ها با توجه به تغییرات خاصی که در ساختار و عملکرد مغز در بیماران آلزایمری رخ می‌دهد، تصاویر مغزی را تحلیل می‌کنند و علائمی که با آلزایمر مرتبط هستند را شناسایی می‌کنند. به طور مثال انجام اسکن مغز، یکی از روش‌های تصویربرداری که برای تشخیص آلزایمر استفاده می‌شود.
تست عصب‌شناسی برای تشخیص آلزایمر در سالمندان
با انجام آزمایش‌های عصبی، پزشک به دنبال شناسایی مشکلاتی است که ممکن است علائم اختلالات مغزی را نشان دهد. پزشک در این ارزیابی‌ها به دنبال علائم و نشانه‌های زیر می‌گردد:
- سکته‌های خفیف یا بزرگ: بررسی علائم و عوارض سکته‌های مغزی که می‌تواند موجب مشکلات شناختی و عصبی شود.
- بیماری پارکینسون: تشخیص و مشاهده علائم مرتبط با بیماری پارکینسون، که شامل لرزش، کاهش توانایی حرکتی و مشکلات شناختی است.
- تومورهای مغزی: شناسایی تومورهای مغزی که می‌توانند فشار روی بافت‌های مغزی ایجاد کرده و علائم شناختی و عصبی را تحت تاثیر قرار دهند.
- تجمع مایعات روی مغز: تشخیص و بررسی تجمع مایعات درون جمجمه که ممکن است موجب اختلالات شناختی و عصبی شود.
- بیماری‌هایی که ممکن است بر حافظه یا تفکر فرد اختلال ایجاد کنند: تشخیص و بررسی بیماری‌هایی نظیر آلزایمر، اختلالات توجه، اختلالات حافظه و سایر اختلالات شناختی و عصبی.
در مرحله‌ای از ارزیابی پزشکی، پزشک نمونه‌هایی از عملکرد بدنی و عصبی بیمار را نیز بررسی می‌کند که شامل موارد زیر است:
- رفلکس‌های بدن: بررسی و ارزیابی واکنش‌های عصبی و عضلانی.
- هماهنگی و قدرت عضلانی: ارزیابی توانایی بیمار در حرکت و کنترل عضلات، بررسی هماهنگی و تعادل بدن.
- حرکت چشم: بررسی حرکت چشم و ارزیابی توانایی بیمار در تمرکز بر روی اشیاء و پیگیری حرکت‌ها.
- گفتار و کلام: ارزیابی نحوه صحبت و توانایی بیان کلام، درک زبان و توانایی بیمار در انتقال اطلاعات و ارتباط با دیگران.
- احساسات: بررسی و ارزیابی وضعیت روانی و احساسات بیمار.
در صورتی که در ارزیابی اولیه بیماری آلزایمر تشخیص داده نشود، اما نشانه‌های بیماری با گذشت زمان بدتر شوند، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد بر روی بیمار آزمایش‌های تکمیلی بیشتری انجام دهد. همچنین، در صورت لزوم، ممکن است روند تشخیص و ارزیابی توسط پزشک مورد بازبینی قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: علائم بیماری افسردگی در سالمندان
نتیجه‌گیری
تشخیص بیماری آلزایمر در سالمندان اغلب به عنوان یک فرایند پیچیده و چالش‌برانگیز مطرح است. ارزیابی‌های بالینی و آزمایش‌های عصب‌شناختی، تصویربرداری، ارزیابی شناختی، تست ام آر والیومتری و بررسی سابقه پزشکی می‌توانند در تشخیص این بیماری مورد استفاده قرار گیرند.
سوالات متداول
بله، اختلال حافظه کوتاه‌مدت و بلند مدت از جمله نشانه‌هایی است که می‌تواند در تشخیص آلزایمر کمک کننده باشد.
بله، تصویربرداری مغزی نظیر MRI می‌تواند در تشخیص آلزایمر مفید باشد.