پوکی استخوان در سالمندان بیماری شایعی است که باعث کاهش چگالی و استحکام استخوان‌ها می‌شود. این وضعیت معمولا به دلیل کاهش مواد معدنی و ضعف ساختار استخوان‌ها به وجود می‌آید. به همین دلیل، استخوان‌های افراد مبتلا به پوکی استخوان بسیار شکننده هستند و به راحتی دچار شکستگی می‌گردند. در این نوشته، به بررسی دلایل، علائم، راه‌های پیشیگیری و درمان می‌پردازیم.
دلایل پوکی استخوان در سالمندان
1. پیری: با بالا رفتن سن افراد، روند طبیعی بازسازی استخوان کند و به مرور زمان منجر به کاهش تدریجی تراکم استخوان می‌شود.
2. تغییرات هورمونی: در زنان، کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی، تحلیل استخوان را تسریع می‌کند. در مردان، تغییرات هورمونی مرتبط با افزایش سن نیز می‌تواند در ایجاد پوکی استخوان موثر باشد.
3. کمبودهای تغذیه‌ای: دریافت ناکافی کلسیم، ویتامین D و سایر مواد مغذی ضروری برای حفظ سلامت استخوان‌ها می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
4. عوامل مرتبط با سبک زندگی: سبک زندگی کم تحرک، عدم انجام تمرینات ورزشی برای تحمل وزن، مصرف زیاد الکل، سیگار کشیدن و رژیم غذایی کم میوه و سبزیجات همگی می‌توانند در ضعیف شدن استخوان‌ها نقش داشته باشند.
5. شرایط پزشکی و داروها: برخی از شرایط پزشکی مانند پرکاری تیروئید، آرتریت روماتوئید و استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئیدی می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: ضربان قلب نرمال در سالمندان
علائم پوکی استخوان در سالمندان
1. درد در ناحیه پشت: پوکی استخوان می‌تواند باعث شکستگی‌های مهره‌ای و درد پشت شود. این درد با گذشت زمان شدت بیشتری می‌گیرد.
2. شکستگی‌های مکرر: در افراد دارای پوکی استخوان شکستگی‌های مکرر در مچ، لگن و مهره رخ می‌دهد.
3. اختلال در وضعیت بدن: پوکی استخوان می‌تواند باعث اختلال در وضعیت بدن شود. همچنین، به دلیل ضعف استخوان‌ها، احتمال افتادن و سقوط بیشتر می‌شود.
4. عقب رفتن لثه‌ها: از دست دادن استحکام و پایداری لثه‌ها می‌تواند نشانه‌ای از کاهش استحکام استخوان در نزدیکی دندان‌ها باشد.
5. کاهش قدرت دست‌ها: ضعف و کاهش قدرت دست‌ها ممکن است نشانه پوکی استخوان در مچ دست باشد.
6. شکننده شدن ناخن‌ها: ناخن‌های شکننده و ضعیف می‌توانند از علائم و نشانه‌های کاهش تراکم استخوان در دست باشد.
7. درد در نواحی مختلف بدن، به ویژه دردهای مفصلی: درد و سفتی در نقاط مختلف بدن نشانه پوکی استخوان در آن منطقه است.
8. اختلال در حرکت‌های بدن مانند نشستن و برخاستن: کاهش قدرت و استحکام استخوان‌ها می‌تواند باعث محدودیت در حرکت‌های روزمره شود.
9. کوتاه شدن قد سالمند: پوکی استخوان می‌تواند منجر به فشرده شدن مهره‌ها و کاهش قد در سالمندان شود.
10. درد در پشت گردن یا ستون فقرات: پوکی استخوان در این مناطق می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود.
11. خمیده شدن پشت سالمند و فشرده شدن مهره‌ها: کاهش تراکم استخوان‌ها می‌تواند منجر به خمیدگی پشت و فشرده شدن مهره‌ها شود.
12. شکستگی‌هایی که با ضربه کوچک به وقوع می‌پیوندند: در مراحل پیشرفته پوکی استخوان، حتی ضربه‌های کوچک می‌توانند باعث شکستگی استخوان شوند.
بیشتر بخوانید: سرطان خون در سالمندان
چگونه می‌توان خطر ابتلا به پوکی استخوان را در سالمندان کاهش دهیم؟
برای کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان در سالمندان، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
1. مصرف مواد مغذی: تغذیه مناسب با مصرف مقدار کافی کلسیم، ویتامین D و پروتئین می‌تواند به استحکام استخوان‌ها کمک کند. مصرف مواد غذایی مانند محصولات لبنی، سبزیجات و میوه‌ها، ماهی و مواد غذایی سرشار از پروتئین مفید است.
2. فعالیت بدنی: انجام تمرینات و ورزش ت می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و بهبود تعادل بدن کمک کند. مثال‌هایی از این ورزش‌ها شامل پیاده‌روی، شنا، بدنسازی و… هستند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
3. جلوگیری از سقوط: سقوط می‌تواند شکستگی استخوان را در سالمندان تسریع کند. برای جلوگیری از سقوط، می‌توانید از روش‌هایی مانند استفاده از عصا، استفاده از صندلی‌های با پشت و دستگیره‌ها در حمام و استفاده از فرش ضد لغزش در خانه استفاده کنید.
4. اجتناب از مصرف سیگار و محدودیت مصرف الکل: سیگار و مصرف بیش از حد الکل می‌توانند عواملی باشند که استحکام استخوان را کاهش می‌دهند. بنابراین، بهتر است از مصرف سیگار خودداری کنید و مصرف الکل را به حد متعادلی محدود کنید.
5. مشاوره پزشک: مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های تراکم استخوان (DEXA scan) و آزمون‌های دیگر برای ارزیابی وضعیت استخوان‌ها و شناسایی پوکی استخوان مهم است. پزشک شما می‌تواند راهنمایی‌های بیشتری درباره تغییرات سبک زندگی و در صورت لزوم، تجویز درمان‌های مناسب برای پوکی استخوان ارائه دهد.
با پزشک خود درباره روش‌های مناسب برای کاهش خطر پوکی استخوان مشورت کنید. او می‌تواند بر اساس وضعیت شما و عوامل خطر مرتبط، راهنمایی‌های دقیق‌تری ارائه کند.
بیشتر بخوانید: اصول مراقبت از سالمندان
روش‌های درمان پوکی استخوان در سالمندان
روش‌های درمان پوکی استخوان در سالمندان عموما شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی، مکمل‌های دارویی و در صورت لزوم، داروها می‌شود.
تغییرات در سبک زندگی
مصرف منابع غنی از کلسیم و ویتامین D: مصرف منابع غنی از کلسیم مانند محصولات لبنی، سبزیجات و میوه‌ها، همراه با مصرف مقدار کافی ویتامین D می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند.
فعالیت بدنی: انجام تمرینات مقاومتی و ورزش‌هایی که بار وزنی روی استخوان‌ها ایجاد کنند، می‌تواند به تقویت و افزایش تراکم استخوان‌ها کمک کند.
جلوگیری از سقوط: استفاده از وسایل کمکی مانند عصا، استفاده از صندلی‌های با پشت و دستگیره‌ها در حمام و استفاده از فرش ضد لغزش در خانه می‌تواند خطر سقوط و شکستگی استخوان را کاهش دهد.
مکمل‌های دارویی
- کلسیم و ویتامین D: مکمل‌های کلسیم و ویتامین D می‌توانند تاثیر مثبتی بر تراکم استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی داشته باشند. استفاده از این مکمل‌ها باید با راهنمایی پزشک صورت گیرد.
- مکمل‌های دیگر: برخی مکمل‌های دیگر مانند ویتامین K، منیزیم و روی نیز ممکن است در بهبود استحکام استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان موثر باشند.
داروها
- بیس‌فوسفونات‌ها: این داروها به منظور کاهش جذب استخوانی بر روی استخوان‌ها عمل می‌کنند و می‌توانند ریسک شکستگی استخوان را کاهش دهند.
- تریپتورلین: این دارو با افزایش تراکم استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی مرتبط استخوانی موثر است.
- استروژن: در برخی موارد، مصرف استروژن می‌تواند برای بانوان پس از یائسگی درمان مورد استفاده قرار بگیرد.
نتیجه‌گیری
پوکی استخوان در سالمندان یک چالش مهم سلامتی است که می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد. با آگاهی از عوامل خطر و اتخاذ روش‌های پیشگیرانه و درمانی مناسب، می‌توان از بروز عوارض ناشی از این وضعیت جلوگیری کرد و کیفیت زندگی سالمندان را بهبود بخشید.