اضطراب در سالمندان یکی از مسائل شایع است و ممکن است با افزایش سن بیشتر شود. اگر اضطراب شدت زیادی داشته باشد و در انجام فعالیت‌های روزمره مشکلاتی ایجاد کند، می‌تواند برای سلامتی سالمندان اثرات منفی زیادی داشته باشد.
اضطراب در سالمندان و عوامل زمینه‌ای به وجود آورنده آن
- ۱. بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مزمن مانند دیابت، مشکلات تیروئید، بیماری انسدادی مزمن ریه، بیماری‌های قلبی عروقی می‌توانند عواملی باشند که موجب افزایش اضطراب در سالمندان می‌شوند.
- ۲. احساس بدتر شدن سلامتی: کاهش توانایی بدنی، تغییرات در عملکرد بدن و احساس بدتر شدن وضعیت سلامتی می‌توانند عواملی باشند که اضطراب را در سالمندان افزایش می‌دهند.
- ۳. اختلالات خواب: مشکلات خواب مانند بیدار شدن در شب یا بی‌خوابی می‌توانند به افزایش اضطراب در افراد سالمند منجر شود.
- ۴. عوارض جانبی داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی یا استروئیدها ممکن است عوارض جانبی اضطراب را داشته باشند و اضطراب در افراد میانسال را افزایش دهند.
- ۵. مصرف الکل و مصرف نامناسب دارو: استفاده نامناسب از داروهای تجویزی یا نوشیدن الکل می‌تواند جزو عواملی باشد که به افزایش اضطراب سالمندان منجر شود.
- ۶. زندگی روزمره پراسترس: استرس‌های روزمره مانند مسائل مالی، خانوادگی، اجتماعی و مشاغل می‌توانند به افزایش اضطراب در افراد سالمند منجر شود.
- ۷. اختلالات ترس و اضطراب شدید در دوران کودکی: تجربه اختلالات ترس و اضطراب شدید در دوران کودکی می‌تواند موجب افزایش اضطراب در سالمند شود.
- ۸. نگرانی بیش از اندازه درباره مسائل اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی: نگرانی مداوم و بیش از حد درباره مسائل اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی می‌تواند به افزایش اضطراب در میانسالان منجر گردد.
بیشتر بخوانید: افسردگی در سالمندان
انواع اضطراب در سالمندان
اضطراب در افراد سالمند به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
ترس و فوبیای خاص
ترس‌ها و فوبیاهای خاص در افراد مسن می‌تواند از موضوعاتی مانند مرگ، فاجعه برای خانواده و اقدامات دندانپزشکی نشات بگیرند. این ترس‌ها می‌توانند باعث اضطراب شدید و حملات پانیک شوند. در این حالت، افراد با فکر کردن درباره این موضوعات، حمله اضطراب، درد در قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه و حالت تهوع را تجربه می‌کنند.
بیشتر بخوانید: سوء تغذیه در سالمندان
فوبیای اجتماعی
فوبیای اجتماعی یک اختلال اضطرابی است که در آن فرد مبتلا در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی احساسات شدیدی از اضطراب و استرس تجربه می‌کند. این اضطراب معمولاً به علت ترس از قضاوت، نقد یا ناراحتی احتمالی از سوی دیگران به وجود می‌آید. در مورد افراد مسن، فوبیای اجتماعی ممکن است به دلیل تجربه‌های گذشته، تغییرات در وضعیت جسمی و ذهنی، ناتوانی در به خاطر سپردن نام‌ها یا اشتباهات ظاهری ناشی از بیماری‌ها ایجاد شود. این امر می‌تواند باعث شرم و احساس ناامنی در فرد شود و باعث ایجاد محدودیت‌ها در روابط اجتماعی و تعاملات بشود.
علایم فیزیکی فوبیای اجتماعی شامل گرگرفتگی (ترمور)، تعریق شدید، لرزش، استفراغ و مشکل در صحبت کردن می‌شوند. این علائم ناشی از افزایش فعالیت سیستم عصبی ایجاد می‌شوند که به علت اضطراب و استرس رخ می‌دهد. درمان فوبیای اجتماعی می‌تواند شامل ترکیبی از روش‌های روانشناختی و در صورت لزوم، درمان دارویی باشد. روش‌های روانشناختی می‌توانند شامل درمان شناختی-رفتاری، تمرینات آرامش و تنفس، مدیریت استرس و تمرینات تحرکی اجتماعی باشند.
اختلال وسواس (OCD)
اختلال وسواس (OCD) در سالمندان کمتر شایع است، اما ممکن است در برخی از افراد مسن وجود داشته باشد. OCD یک اختلال روانی است که با افکار وسواسی و عملکردهای اجباری همراه است. در OCD، افکار وسواسی افراد را درگیر می‌کند و می‌تواند باعث اضطراب و استرس شدید شود. برخی از افکار وسواسی رایج در OCD شامل ترس از آلودگی و عفونت، ترس از خطر و آسیب، نگرانی درباره ترتیب و تقارن و… است.
علاوه بر افکار وسواسی، افراد مبتلا به OCD به عملکردهای اجباری تمایل دارند. این عملکردها شامل انجام کارهای خاص و تکراری می‌شوند تا افکار وسواسی را کنترل کنند یا ترس خود را کاهش دهند. به عنوان مثال، شخص ممکن است مجبور شود اشیا را بارها چک کند، اشیا را به ترتیب خاصی لمس کند، شمارش دقیقی از اشیا انجام دهد.
بیشتر بخوانید: تغذیه در سالمندان
اختلال پانیک
اختلال پانیک که به عنوان سردرگمی ذهنی نیز شناخته می‌شود، در افراد مسن نیز قابل مشاهده است. در این اختلال، افراد با حملات ناگهانی اضطراب مواجه می‌شوند و علائمی مانند درد، تعریق، ضعف، غش، سرگیجه و حالت تهوع در آنان بروز پیدا می‌کند. حملات پانیک می‌تواند در هر زمانی، حتی در هنگام خواب، برای سالمندان رخ دهد. این حملات در عرض 10 دقیقه فروکش می‌کند، اما در برخی افراد ممکن است بیشتر طول بکشد. ممکن است افراد مسن فکر کنند دچار حمله قلبی یا سکته مغزی شده‌اند.
نتیجه‌گیری
اضطراب در سالمندان به وضعیتی اشاره دارد که شامل ترس، نگرانی و استرس زیاد در این گروه سنی است. علت اضطراب در سالمندان می‌تواند به عوامل مختلفی نظیر تغییرات فیزیولوژیکی، مشکلات سلامتی، از دست دادن عزیزان، تغییرات اجتماعی و اقتصادی، تنهایی و … باشد.
سوالات متداول
علائم اضطراب در افراد میانسال شامل ترس، نگرانی، استرس زیاد، اختلال در خواب، عصبانیت، عدم تمرکز، کاهش اشتها، کاهش عملکرد و تغییر در روحیه است.
مشاوره روانشناختی، انجام تمریناتی مانند تنفس عمیق و مداوم، مدیتیشن و یوگا، حمایت خانواده و رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند به مدیریت اضطراب در افراد سالمندان کمک کند.