دمانس یا زوال عقل در سالمندان | علائم و تشخیص

دمانس یا زوال عقل در سالمندان، یکی از بیماری‌هایی است که در برخی از افراد سالمند بروز پیدا می‌کند. این بیماری شامل علائمی مانند مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره، مشکلات زبانی و گفتاری، مشکل در تشخیص خطرات، مشکل در تفکر و قضاوت، مشکل در مدیریت امور مالی خود و… است.

دمانس یا زوال عقل در سالمندان چیست؟

دمانس یا زوال عقل اصطلاحی است که به یک گروه از بیماری‌های مرتبط با کاهش توانایی‌های شناختی و عملکرد عقلی اشاره دارد. این بیماری‌ها عمدتا بر حافظه، تمرکز، تفکر، زبان و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. دمانس در سالمندان رایج‌تر است و با گذشت زمان بدتر می‌شود اما با توجه به عوامل مختلف، ممکن است در سنین مختلف نیز رخ دهد. نیاز به توضیح است که دمانسT نتیجه طبیعی فرایند پیری نیست و به عنوان یک بیماری قابل تشخیص و درمان است. تشخیص دقیق و مداوم از طریق مشاوره با پزشک متخصص طب سالمندان یا نورولوژی می‌تواند کمک کننده باشد.

بیشتر بخوانید: مراقبت از بیماری آلزایمر

علائم و نشانه‌های دمانس یا زوال عقل در سالمندان

دمانس یا زوال عقل در سالمندان، مانند هر بیماری دیگر دارای علائم و نشانه‌هایی است. در پاراگراف بعدی، درباره شایع‌ترین علائم این بیماری موارد و نکات ضروری را بیان می‌کنیم.

مشکلات حافظه

مشکلات یا اختلال حافظه از علائم و نشانه‌های دمانس یا زوال عقل در سالمندان است. سالمندان مبتلا به زوال عقل مشکلات جدی در حافظه کوتاه مدت و بلند مدت دارند. ممکن است آنان خاطرات اخیر را فراموش کنند و نتوانند رویدادهای قبل را به یاد بیاورند. ممکن است، نتوانند نام افراد و مکان‌ها را به یاد آورند و در به خاطر سپرده این موارد دچار مشکل شوند.

• ممکن است، بارها و بارها سوالات تکراری بپرسند، زیرا قادر به به یاد آوری پاسخ‌های قبلی خود نیستند.
• ممکن است، اطلاعات پایه‌ای مانند شماره تلفن، تاریخ تولد یا آدرس خانه را فراموش کنند.
• ممکن است نتوانند به یاد بیاورند که آیا غذا خورده‌اند یا نه، یا آیا داروهای خود را مصرف کرده‌اند یا خیر.  ممکن است، در مواجهه با وقایع یا موقعیت‌های جدید، نتوانند اطلاعات جدید را به یاد بیاورند و درک کنند.

این مشکلات حافظه باعث می‌شود افراد مبتلا به دمانس در زندگی روزمره خود مشکلاتی را تجربه کنند و به کمک دیگران برای یادآوری و کمک در انجام وظایف روزمره نیاز داشته باشند.

مشکل در تفکر و قضاوت

مشکل در تفکر و قضاوت نیز جزو علائم و نشانه‌های دمانس یا زوال عقل در سالمندان است. سالمندان مبتلا به دمانس یا زوال عقل، افراد ممکن است مشکلاتی در تفکر و قضاوت داشته باشند. مشکلاتی که در تفکر و قضاوت سالمندان بروز می‌کند، شامل این موارد می‌شوند:

• ممکن است، تفکر منطقی خود را از دست بدهند و نتوانند به صورت منطقی و پی در پی به مسائل توجه کنند.
• ممکن است، نتوانند قضاوت صحیحی برای موقعیت‌ها و وقایع ارائه دهند و تصمیمات نادرستی بگیرند.
• ممکن است، در تصمیم‌گیری‌های روزانه مشکل داشته باشند و نتوانند به درستی تصمیم بگیرند.
• ممکن است، در انجام وظایف روزانه خود فراموشی نسبی داشته باشند و نتوانند به خوبی در انجام کارها تمرکز کنند.
• ممکن است، دچار مشکل در حل مسئله باشند و نتوانند به صورت منطقی و سازنده مشکلات پیچیده را حل کنند و نیاز به کمک داشته باشند.

بیشتر بخوانید: علائم بیماری افسردگی در سالمندان

مشکلات زبانی و گفتاری

مشکلات زبانی یکی دیگر از علائم و نشانه‌های دمانس یا زوال عقل در سالمندان است. در دمانس یا زوال عقل، مشکلات زبانی می‌تواند شامل مشکلات در صحبت کردن و استفاده از واژگان مناسب باشد. افراد مبتلا به دمانس ممکن است:

• کلمات را اشتباه تلفظ کنند.
• نتوانند جملات را به درستی ساختاربندی کنند و ممکن است جمله‌های بیان شده توسط آنان معنی مناسبی ندهد.
• دچار مشکل در فهمیدن و درک زبان شوند، به خصوص در موقعیت‌های پیچیده و ارتباطات بین‌فردی.
• دچار مشکل در بیان افکار خود باشند و نتوانند افکار و احساسات خود را به شکل دقیق به دیگران انتقال دهند.

این مشکلات زبانی باعث می‌شود افراد مبتلا به دمانس در ارتباطات روزمره خود مشکلاتی را تجربه کنند و ممکن است سختی در تبادل اطلاعات و انجام مکالمات پیچیده داشته باشند. با ارائه حمایت و فهم بیشتر از این مشکلات، می‌توان بهبودی در ارتباطات آنها را تسهیل کرد.

مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره

مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره، نیز از جمله علائم و نشانه‌های دمانس یا زوال عقل در سالمندان است. سالمندان مبتلا به دمانس ممکن است در انجام فعالیت‌های روزمره خود با مشکل مواجه شوند. این مشکلات شامل این موارد هستند:

• ممکن است در پوشیدن لباس و باز کردن قفل دچار مشل باشند و نیاز به کمک داشته باشند.
• افراد مبتلا به دمانس ممکن است در آشپزی و درست کردن غذا مشکل داشته باشند و نتوانند برنامه‌ریزی مناسبی برای تهیه غذا داشته باشند.

 مشکل در مدیریت امور مالی خود

مبتلایان به دمانس ممکن است در مدیریت امور مالی دچار مشکلاتی شوند. ممکن است آنان:

• قدرت تصمیم‌گیری در مورد مسائل مالی را از دست دهند و تصمیمات نادرستی درباره هزینه‌ها اتخاذ کنند و نتوانند برنامه‌های پرداخت قبض‌ها، صورت‌حساب‌ها و هزینه‌ها را به درستی انجام دهند.
• در محاسبه مبالغ پولی و مالی دچار اشتباه شوند
• در مواجهه با مسئولیت‌های مالی، اطلاعات مهم را فراموش کنند

مشکل در تشخیص خطرات

افراد مبتلا به دمانس ممکن است با مشکلاتی در تشخیص و مدیریت خطرات روبرو شوند. ممکن است آنان:

• دشواری در تشخیص خطرات محیطی داشته باشند. ممکن است به سختی تشخیص دهند که یک شرایط خطرناک است.  مانند دشواری در تشخیص آتش‌سوزی و نشت گاز

• قادر به پاسخگویی مناسب در مواجهه با وضعیت‌های خطرناک نباشند. ممکن است در مواجهه با وضعیت‌های اضطراری، نتوانند به درستی و به سرعت واکنش نشان دهند و تدابیر ایمنی مناسب را اتخاذ کنند.
• قدرت تشخیص و پیش‌بینی خطرات در خیابان و در محیط‌های عمومی را از دست دهند.

روش تشخیص دمانس یا زوال عقل در سالمندان

متخصصان طب سالمندان می‌توانند برای ارزیابی توانایی‌های شناختی فرد مبتلا به دمانس از آزمایش‌های مختلف استفاده کنند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل ارزیابی توجه، حافظه، حل مسئله و سایر عملکردهای شناختی باشد. با انجام این آزمایش‌ها، پزشک می‌تواند بررسی کند که آیا عملکرد شناختی فرد نرمال است یا نیاز به نگرانی و مراقبت بیشتر دارد یا نه.

علاوه بر این، معاینه فیزیکی نیز می‌تواند به تشخیص و تعیین علت زمینه‌ای مشکلات شناختی کمک کند. برخی آزمایش‌های خون نیز ممکن است انجام شود تا عواملی مانند نقص عملکرد تیروئید یا کمبود ویتامین‌ها را بررسی کند که می‌تواند به مشکلات شناختی مرتبط با دمانس مرتبط باشد.

به طور کلی، ترکیبی از ارزیابی شناختی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویری می‌تواند به تشخیص و تعیین علت مشکلات شناختی در افراد مبتلا به دمانس کمک کند. این ارزیابی‌ها می‌تواند به تدابیر و مداخلات مناسب برای مدیریت و بهبود وضعیت شناختی فرد کمک کند.

نتیجه‌گیری

دمانس یا زوال عقل در سالمندان یک از بیماری‌هایی است که در طول دوره سالمندی و میانسالی در برخی از افراد بروز می‌کند. مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره، مشکلات زبانی و گفتاری، مشکل در تشخیص خطرات، مشکل در تفکر و قضاوت و… از جمله علائم و نشانه‌های این بیماری است.

سوالات متداول